BỆNH VIỆN THÔNG MINH (SMART HOSPITAL)

Khi nói đến hai chữ “thông minh” (intelligence), nó chứa đựng hai chữ “pattern insight” và “prediction”: Hiểu thấu những quy luật ẩn, cơ chế ẩn bên trong sự vật hiện tượng, để từ đó đưa ra những tiên đoán cho những sự việc tiếp theo.

Cùng một hiện tượng mà ai cũng có thể quan sát được từ bên ngoài, nhưng người thông minh nhanh chóng nắm bắt được quy luật ẩn, những giả định ẩn, cơ chế ẩn bên trong các sự việc đó, từ đó tăng khả năng phán đoán cho những gì diễn ra tiếp theo. Vì có khả năng phán đoán tốt, nên người thông minh sẽ nhanh nhạy thích nghi với sự thay đổi, và nắm bắt cơ hội tốt hơn. Và đó là những tố chất quan trọng cho con người sống trong thời đại mọi thứ thay đổi nhanh, khó đoán định như hiện nay (VUCA, BANI,…)

Câu hỏi cốt lõi trong tâm lý học nhận thức (cognitive psychology) trong khoảng 100 năm nay, là cái gì tạo nên sự thông minh đó? Khi tìm hiểu sâu hơn về bộ não, Tâm lý học và Khoa học thông tin gặp nhau ở một điểm: mấu chốt của sự thông minh nằm ở Thông tin, và thông tin được hình thành từ Data + Algorithm, dữ liệu + thuật toán. Bộ não con người chứa đựng hàng tỷ thuật toán và nó không ngừng học hỏi thuật toán mới (qua quá trình học tập). Kết hợp với dữ liệu ngày càng nhiều, nó sẽ hình thành các mô hình tiên lượng tốt hơn, nhanh hơn và khai phá nhiều điều mới mẻ hơn.

Từ những nguyên lý này, khoa học quản trị mượn khái niệm thông minh của con người vào khái niệm “tổ chức thông minh” hay “Bệnh viện thông minh”. Nghĩa là một tổ chức có khả năng tiên lượng, tiên đoán nhanh hơn những gì sẽ diễn ra và đề xuất nhanh hơn những chiến lược ứng phó. Thử hình dung vài chuyện:

Mỗi buổi sáng, khoa cấp cứu sẽ được một mô hình tiên lượng dự đoán hôm nay có thể đón bao nhiêu ca tai biến, bao nhiêu ca sốc sốt xuất huyết, bao nhiêu ca viêm phổi Covid,… thậm chí bao nhiêu ca tai nạn giao thông. Từ đó, thuốc, vật tư y tế, nhân lực, máu… sẽ được check và cảnh báo lưu ý khả năng thiếu hụt…

Mỗi buổi sáng, khoa xét nghiệm, khoa chẩn đoán hình ảnh sẽ được một mô hình tiên lượng đưa ra dự đoán hôm nay sẽ làm bao nhiêu ca siêu âm tim, bao nhiêu ca nội soi dạ dày-đại tràng, bao nhiêu xét nghiệm miễn dịch,… thậm chí sẽ có khả năng làm sinh thiết bao nhiêu ca trong ngày hôm nay. Đồng bộ với mô hình tiên lượng này sẽ là các mô hình định mức sẽ check rất nhanh khả năng thiếu hụt, ùn ứ, và đề xuất cách điều tiết, điều phối, điều động sao cho tối ưu.

Mỗi buổi sáng, điều dưỡng vào mở máy tính lên, hàng loạt các mô hình tiên lượng sẽ đưa ra lưu ý: vật tư nào có thể bị thiếu hụt cần đặt hàng cho phòng vật tư và nhà cung ứng, vật tư nào gần hết date cần điều động sang nơi khác, bệnh nhân nào cần chú ý đặc biệt vì các mô hình dự báo đột quỵ nâng mức cảnh báo, bệnh nhân nào có nguy cơ té ngã cao cần lưu ý,… hôm nay có khả năng xuất viện bao nhiêu ca và nhập thêm bao nhiêu ca mới…

Mỗi bác sĩ có một trợ lý ảo nhắc nhở lưu ý từ tương tác thuốc đến bỏ sót triệu chứng, cận lâm sàng không cần,… cập nhật tiến triển bệnh nhân nặng hơn hay cải thiện tích cực,… và cả kế hoạch làm việc hàng ngày sao cho tối ưu nhất về thời gian và mức độ ưu tiên.

Mỗi điều dưỡng sẽ có một trợ lý ảo, lưu ý tiến trình chăm sóc bệnh nhân nào đó có cần phải thay đổi cách khác hơn hay đi theo hướng này là có xu hướng tích cực. Cần chú ý theo dõi sát tiến triển của bệnh nhân nào, cũng như nhắc nhở những thiếu sót có thể có trong quá trình dặn dò bệnh nhân nào đó một cách cá thể, đặc trưng cho từng người…

Các nhân viên hành chánh không còn phải làm báo cáo nữa, bởi chỉ cần đưa ra ý tưởng muốn tổng hợp cái gì, trình bày bảng biểu ra sao,… tự khắc có các agents đi làm và đưa ra để mình chỉ việc kiểm tra lại… Các quản lý hành chánh cấp cao cũng không cần suốt ngày đi dí nhân viên báo cáo vì tất cả các dashboards đã realtime mọi thứ.

Bệnh nhân và người nhà cũng không cần đi kiếm bác sĩ và điều dưỡng hỏi coi tui bị gì, có sao không, chừng nào xuất viện, chừng nào mổ, tiền nong ra sao,… tui đang chờ cái gì đây… bla bla… vì tất cả đã có các chatbot trả lời trên 90% câu hỏi thường gặp và chỉ còn 10% là mới tới bác sĩ điều dưỡng trả lời mà thôi…

Why it should be? – Vì sao Bệnh viện thông minh lại cần thiết?

Vẽ ra các viễn cảnh này có vẻ rất là lý tưởng, mơ mộng hão huyền, “đóng phim sao?”, hay “xa quá không với tới”… Tất cả những thứ này đó là chiến lược và không thể không làm. Tại sao?

Chỉ có khả năng tiên lượng tốt thì mới giúp bệnh viện tối ưu được chi phí. Khi chi phí vận hành được tối ưu, nghĩa là cùng một dịch vụ y tế, chi phí của bệnh viện sẽ thấp hơn người khác làm ra. Từ đó mới có khả năng chi trả lương thưởng cao hơn cho nhân viên của mình. Ví dụ: dự trữ tồn kho của bệnh viện bình quân là 3 tháng, nếu chúng ta tính toán tốt hơn, kéo xuống là 3 tuần, thì mỗi nhân viên bệnh viện sẽ có thêm 2 tháng tiền thưởng cuối năm. Tại sao thu nhập của các bệnh viện có thể chênh nhau gấp 3-4 lần? Đó là nhờ vào khả năng tối ưu chi phí và năng suất làm việc cao hơn. Không phải do trời ban.

Chỉ có khả năng tiên lượng tốt mới làm cho bệnh nhân có trải nghiệm cá thể hóa tốt nhất, từ đó lan tỏa sự chọn lựa bệnh viện ra cộng đồng mạnh mẽ nhất. Từ đó làm cho bệnh viện càng làm càng phát triển, càng làm càng lớn mạnh.

Chỉ có khả năng tiên lượng tốt bệnh viện mới ứng phó với sự bất định tốt hơn, tránh tổn thất do những thứ không biết ở đâu đùng đùng kéo tới. Như một cuộc đua đường dài, ai là người ít sai lầm hơn, ít sốc hơn, ít trả giá cho những cú sốc hơn thì mới là người ở lại cuối cùng. Đối thủ tự sụp, tự té, tự sốc sụp, thì người ở lại tự dưng được dâng hiến thị phần mà không cần phải làm gì…

Bệnh viện thông minh không phải là thời trang dùng để PR, truyền thông… mà đó là chiến lược cho sự tồn tại, sống còn trong bối cảnh cạnh tranh. Trong thời đại VUCA, BANI,… ai nhanh hơn, phản ứng nhanh nhạy và thích ứng nhanh hơn người đó thắng. To xác cồng kềnh, tầng nấc quan liêu, chậm chạp, ỳ ạch,… cuối cùng cũng phải, và chỉ sống được dựa trên sự che chắn của thể chế, nói nôm na là “bao cấp dựa trên sự đặc quyền đặc lợi do thể chế tạo ra”.

How it could be? – Làm thế nào để có Bệnh viện thông minh?

Trí thông minh không xuất phát từ sự giàu có. Nếu chỉ có giàu mới thông minh, thì ngành y không có bao nhiêu người cả, vì trên 50% bác sĩ xuất thân từ nghèo khổ. Tiền không quyết định một bệnh viện có thông minh hay không mà là tầm nhìn và khả năng quản trị sự thay đổi của người lãnh đạo.

Hai nền tảng cốt lõi của bệnh viện thông minh là dữ liệu và thuật toán. Không có những thứ này, tất cả những thứ khác chỉ là “làm màu” tốn kém, hình thức múa may cho ra vẻ. Nghĩa là máy móc, phần mềm thì ỳ đùng đó, nhưng không tiên đoán được chuyện gì, không hỗ trợ được các quá trình vận hành để tối ưu được chi phí, không tạo ra trải nghiệm độc đáo khác biệt, không hỗ trợ được bác sĩ điều dưỡng, không nâng được năng suất làm việc cho nhân viên… nó chỉ có tác dụng sang chảnh có vẻ như là máy móc gì đó hiện đại, không giấy tờ rườm rà. Nó giống như trưởng giả học làm sang, có tí tiền múa may khoe của. Vung tiền mua danh rồi chợt tắt!

Muốn có dữ liệu, thì phải có một chiến lược về dữ liệu. Gọi là chiến lược là vì chúng ta không ngủ một đêm mà có tất cả, mà phải có lộ trình để tích hợp, tích trữ dữ liệu. Quá trình này nhanh hay chậm phụ thuộc vào sự quyết tâm và sự đầu tư đúng chỗ, đúng trọng tâm, đúng công nghệ. Muốn có dữ liệu là một quá trình thay đổi về nhận thức, hành vi, văn hóa của con người trong tổ chức. Nhận thức được, hiểu được, dùng được, xử lý được dữ liệu trong từng tế bào công việc. Đây là việc cốt lõi và then chốt, vì khi đó chúng ta sẽ hiểu chúng ta cần gì và cần làm gì.

Muốn có được thuật toán thì phải hiểu đó là một tư duy và kỹ năng của công việc cho mọi người trong thời nay. Thuật toán không phải là chuyện của anh IT, hay anh lập trình phần mềm, đó là một kỹ năng tư duy của tất cả chúng ta, những người sống trong thời đại số này. Nghĩ được thuật toán mới dạy được cho máy tính làm việc. Do vậy, giá trị và tài sản trí tuệ của tổ chức trong bệnh viện thông minh thì thuật toán là một tài sản lớn. Do vậy, tất cả mọi người, bác sĩ, điều dưỡng, kỹ sư… đều cần ngồi lại thảo luận cách chúng ta dạy cho cái máy nó làm việc như thế nào.

Vài lời cuối

Bệnh viện thông minh là một chiến lược cho cạnh tranh, nó không phải là thời trang khoe mẽ hay khẳng định tên tuổi đình đám gì. Nếu chúng ta không thông minh hơn, chúng ta sẽ ở lại phía sau và tất cả xung quanh sẽ vui mừng hoan hỉ vì điều đó. Nên nhớ rằng, thế giới này chỉ có cha mẹ, gia đình, thầy cô mong chúng ta thông minh giỏi giang, xung quanh không ai muốn điều đó hết. Nên nếu chúng ta cứ ngồi đó cái gì khó khó thì bỏ qua và phán nó tào lao, thì “trời sẽ cứu chúng ta”, chứ không ai cứu nỗi. Nghèo khổ là do lười biếng, không phải do trời.

Bệnh viện thông minh là một chiến lược cho các bệnh viện đi sau vươn và vượt các anh đi trước, to xác cồng kềnh, ù lì và chậm chạp. Đặc biệt nó là cơ hội cho các bệnh viện nhỏ, nhanh, và tập trung được nguồn lực. Các bệnh viện nhỏ tuy không có nhiều nguồn lực trí tuệ như bệnh viện lớn, nhưng được cái tập hợp nhanh và hợp lực được. Trong khi các bệnh viện to, suốt ngày xà quầng ngồi canh nhau, trí tuệ thì nhiều nhưng không tập hợp được, không cộng lực được, thậm chí cản trở, làm suy yếu nhau… nhất quyết không cho ai làm được gì… chết chùm cho vui.

Chính sách y tế quốc gia cần công bằng và công tâm hơn, tạo điều kiện cạnh tranh trí lực công bằng hơn. Đặc biệt là phải cổ vũ được trí tuệ nội tại, chứ không phải cổ vũ cho tiền nhiều thì thắng. Vác tiền ra chọi nhau thì đất nước này sao nhiều tiền mà chọi đây. Nên, các thước đo về cái gọi là bệnh viện thông minh hay chất lượng cần hướng đến trí tuệ, sự thông minh, năng lực quản trị hơn là vác tiền đi mua máy cho xịn, hàng hiệu, là có bằng, có chứng nhận, có danh hiệu. Nước chúng ta chưa có đủ giàu để ném tiền ra chọi chết thiên hạ đâu.

Túm lại, làm bệnh viện thông minh cần những con người thông minh. Và cái sự thông minh của con người không hề tương quan đến sang chảnh, hình thức, vẻ ngoài,… trí tuệ nó ẩn bên trong của con người quý vị ạ.

Chúc thành công.