DÙNG A.I. SAO CHO KHÔNG “TEO NÃO”

Những kết quả này không quá khó để dự đoán. Con người không suy nghĩ, kết nối nơron mới sẽ không hình thành, từ đó mất đi khả năng tư duy. Khi mất khả năng tư duy, nhưng với những áp lực deadline hằng ngày, bạn phải dùng nó nhiều hơn. Nên, hiểu AI rõ hơn sẽ giúp chúng ta dùng nó một cách phù hợp, bảo vệ khả năng tư duy, sáng tạo của chính bộ não chúng ta, nhưng vẫn kết hợp được sức mạnh của AI.

Lưu ý rằng: tương tác, cộng hưởng giữa não người và não máy mới tạo ra hiệu quả năng suất và sáng tạo tốt nhất cho công việc của chúng ta.

1. Dùng Generative AI thay thế Google Search

Đây là ưu việt đầu tiên cho chúng ta. Tìm kiếm thông tin là không thể thiếu cho làm việc thời hiện đại này. Mỗi ngày chúng ta phải lên mạng tìm kiếm rất nhiều thứ, nhưng sẽ rất bực mình vì GG ngày càng bị chiếm bởi các quảng cáo SEO, và gần như chúng ta không tìm được thứ mình cần, mà toàn là các nội dung quảng cáo có nhúng từ khóa.

Ví dụ: bạn gõ cụm từ: ý kiến chuyên gia về những tiến bộ trong lĩnh vực phẫu thuật cận thị, các đánh giá về ưu nhược điểm của từng phương pháp. Bạn gõ lên GG thì bạn sẽ đọc được những bài viết của những bệnh viện trả tiền nhiều nhất, chứ cũng chả biết đâu là chuyên gia.

Nhưng khi bạn prompt vào ChatGPT (Gemini, Copilot,…) thì kết quả sẽ rất khác. Nâng cao hơn, bạn dùng các chức năng deep thinking và giới hạn việc tìm kiếm trong các trang web học thuật hay các chuyên gia hàng đầu từ trường đại học, bệnh viện lớn, các nguồn trích dẫn rõ ràng… kết quả sẽ khác nữa.

Tương tự, bạn prompt thử những phân tích của các chuyên gia địa chính trị hàng đầu thế giới về tình hình giá dầu từ đây đến cuối năm, và các dự đoán của họ về khả năng cuộc chiến mới sẽ ở đâu. Bạn sẽ có những kiến thức và thông tin mới, tốt hơn cho khả năng phán đoán từ đó nâng cao tư duy của mình.

Những ví dụ trên, nếu như trước đây, bạn mất khoảng 2–3 ngày ngồi rù rì mò mẫm trên GG, nay tất cả không quá 1 phút.

Tốc độ thông tin và kiến thức sẽ đến với chúng ta nhanh hơn gấp ngàn lần với Gen AI. Vấn đề còn lại là kỹ năng chúng ta đặt câu hỏi, nghĩa là cách chúng ta phối hợp với tư duy của chính mình để hỏi sao cho tăng lên lượng tri thức và thông tin cho mình. Nên nhớ rằng, làm kinh doanh rất cần khả năng phán đoán, và với công cụ AI, bạn đang ngồi trên đống tri thức của thế giới và đứng trên vai rất nhiều người khổng lồ (các chuyên gia hàng đầu).

2. Tìm ý tưởng sáng tạo nhưng không phải để bắt chước mà để tìm cách làm khác đi

Trong thế giới của ý tưởng, làm theo thứ gì đó người ta đã làm (bắt chước) chỉ dành cho những công ty có chiến lược theo đuôi để giảm chi phí; những tổ chức hàng đầu mà bắt chước người khác thì khác nào phá nát cái thương hiệu của mình.

Nên, bạn dùng Gen AI để tìm hiểu xem thiên hạ đang làm gì và sự dịch chuyển đang theo hướng nào, chuyện đó rất là cần. Nhưng nếu bạn bắt chước thì đó là tai họa. Gen AI chỉ là các thuật toán thống kê (theo các hệ thống toán khác chứ không phải thứ thống kê đang học trong trường hiện nay nha), nó chỉ giúp bạn tìm thứ gì đang là rần rần trên trái đất này chứ nó không thể innovate ra thứ mới cho bạn, các thứ nó tự suy diễn ra, chẳng qua là do thuật toán nó chưa hoàn hảo, làm cho râu ông này cắm cằm bà nọ một cách ngẫu nhiên thôi.

Muốn tìm ý tưởng trong kinh doanh, hãy yêu cầu nó moi móc những nghiên cứu, phân tích về hành vi của con người và xã hội.

Ví dụ bạn thử prompt: những dự án nghiên cứu về hành vi giới trẻ Gen Z và hậu Gen Z trong ngành trang sức thời trang và các chuyên gia nào đang có ảnh hưởng trong ngành này, và họ đã đưa ra các nhận định gì?

Quá trình prompt như vậy là quá trình giúp các bạn bật ý tưởng mới và bạn có thể dùng Gen AI để kiểm chứng xem có ai làm chuyện đó chưa và kết quả họ làm như thế nào, để kiểm chứng ý tưởng của mình. Đến khi bạn chắc rằng chưa có ai làm, và bằng trực giác của mình, bạn cảm nhận được sự chấp nhận của thị trường thì mình chơi tới thôi.

3. Những gì cần tránh khi dùng Gen AI

Viết. Viết là một kỹ năng tư duy bậc cao của loài người, viết rất “mệt não”, suy nghĩ ra vài ý, nhưng viết thành câu, thành đoạn và thành bài thực sự rất mất thời gian, và phải luyện tập mới quen được. Nhưng đây lại là thứ GenAI tuyệt vời nhất. Vì các mô hình ngôn ngữ lớn bản chất cũng là các thuật toán thống kê với hàng nghìn tỷ biến số, gần như tất cả các bản viết của thế giới này đã được nó nuốt trọn. Khả năng biến hóa về câu từ, ngữ liệu của các mô hình thống kê này đã vượt qua khả năng của não người.

Hãy duy trì khả năng tập viết, trừ khi quá gấp, quá cấp bách, không xoay sở kịp bạn mới nên dùng đến GenAI để viết. Tiếc rằng công việc thường là thứ gì cũng gấp. Nên, trong lúc học hành thì bạn cần phải tự kỷ luật mình, còn lúc làm việc thì chơi tới thôi chứ biết sao giờ.

Tổng hợp thông tin. Thuật toán của AI rất thần thánh trong việc tổng hợp thông tin vì bản chất của việc này là của các thuật toán thống kê. Nhưng quá trình tổng hợp thông tin lại là cơ hội lớn cho bộ não chúng ta phát triển.

Ví dụ tôi đưa cho bạn 3 báo cáo nghiên cứu thị trường về các chuỗi F&B, đề nghị bạn trình bày một vài đề xuất về các khoảng trống thị trường, hay các ngách nào còn trống để chúng ta nghiên cứu và phát triển. Bạn có một tuần để nghiền ngẫm, tổng hợp, sắp xếp thông tin và phát hiện ra điều gì đó mà người ta quan tâm. Bản chất tôi kêu bạn làm việc này là để tư duy của bạn phát triển, bạn tăng được khả năng cảm nhận thị trường, tăng được các góc nhìn quan sát khi bước ra thị trường. Tôi muốn đào tạo bạn.

Nhưng nếu bạn quăng nó vào ChatGPT, không quá 30 phút bạn sẽ có một báo cáo nộp bài cho tôi nhưng đầu óc của bạn trống rỗng, và đương nhiên tôi sẽ không thể đề bạt cho bạn vào vị trí Giám đốc ngành hàng nào đó. Chẳng lẽ tôi lại đề bạt ChatGPT vào vị trí đó.

Nhưng bạn có thể tương tác với ChatGPT để đưa ra các báo cáo cho phần soạn thảo văn bản được nhanh hơn, đỡ mất công mò mẫm Word, PPT, vẽ hình minh họa, đồ thị minh họa, thống kê số liệu… bla bla…Những việc cộng trừ nhân chia, tích phân, đạo hàm, canh chỉnh hình ảnh,…máy làm cho đỡ mất thời gian.

Lời cuối

Công cụ mới đòi hỏi kỹ năng mới và quan trọng nhất là sự TỰ KỶ LUẬT BẢN THÂN.

Cũng giống như YouTube, từ lúc có nó, thế giới giải trí học hành của chúng ta được cá thể hóa hơn rất nhiều. Nhưng nếu chúng ta dùng nó để coi phim cấp ba suốt ngày, không ai có thể ngăn cấm chúng ta được, chỉ là chúng ta tự làm nát đời mình thôi.

Thời đại của công nghệ càng tiến bộ, lại đòi hỏi mỗi con người tự quản trị bản thân mình khắc khe hơn.

Ranh giới của công nghệ phục vụ cho sự phát triển vượt trội trí tuệ của bản thân mình hay làm bạt nhược, lười biếng và teo não là do chính sự tự kiểm soát của bản thân mình chứ không ai hết.

Thời đại nào cũng cần con người có trí tuệ, nằm trong số trí tuệ vượt trội thì vươn lên, không thì ở lại và lệ thuộc, tùy sự lựa chọn và ý chí của chúng ta thôi.