Nghiên cứu khoa học cũng là một dạng đi Tu (Ngô Bảo Châu). Tìm vui với kệ kinh (literature review) và những quy luật ẩn sâu bên trong sự vật, hiện tượng (research model).
Nghiên cứu khoa học là một sự hy sinh. Hy sinh danh lợi (không có thời gian để buôn vua, không có thời gian để kiếm nhiều tiền), hy sinh thời gian (cho gia đình, bạn bè, và những thú vui khác) để tìm tòi và khám phá các quy luật ẩn trong sự vật hiện tượng và công bố nó với đời như là một sự cống hiến toàn tâm toàn ý.
Nhà nghiên cứu có đầu óc thông minh, siêu phàm, nếu dùng để đi kiếm tiền, để mưu cầu danh lợi cho bản thân, họ là bậc thầy của các bậc thầy. Chiêu trò chính trường, chức vụ, tranh giành ghế, ảnh hưởng phe cánh…với họ như cái trò của con nít vậy, vì họ có đủ năng lực trí tuệ để tham gia cuộc chơi ở thế bậc thầy. Nhưng họ không màn, họ hy sinh sự giàu có, danh vọng để thỏa mãn đam mê khám phá tri thức cho nhân loại.
Đó là lý do vì sao chúng ta phải trân quý những nhà khoa học đúng nghĩa, thực chất, có đóng góp ý nghĩa quan trọng cho khoa học và công nghệ như trân quý các bậc chân tu. Tiếc rằng các thước đo mà chúng ta giăng ra không đủ để nhận ra những nhà khoa học chân chính để mà trân quý họ.
Trái lại, chúng ta lại thúc đẩy khoa học bằng các công cụ của danh lợi (tiền, chức vụ,…) để cuối cùng thứ chúng ta nhận được lại là một đống rác khoa học, nhưng xã hội phải trả một cái giá rất lớn (tiền, nguồn lực…) cho cái đống rác đó, và tạo ra một đống các nhà khoa học vô đạo đức, bỉ ổi và hẹn hạ nhất (trộm cắp ý tưởng, mua bán kết quả nghiên cứu, chiêu trò công bố chứ nội dung thì rỗng toét, lợi dụng lẫn nhau…). Để rồi sau một thời gian nhìn lại, tốn rất nhiều nguồn lực, nhưng hoàn toàn trắng tay, không có một kết quả gì tác động thay đổi cho xã hội.
Môi trường khoa học cần sự trong sáng, tỉnh lành, an yên, toàn tâm, tịnh tâm trọn vẹn… Có ý tưởng hay, tự khắc tiền sẽ tìm đến. Không cần dùng tiền để nhử, để rồi bóp méo nó, để rồi phát kiến đột phá đâu không thấy, chỉ thấy khi hết tiền, kéo nhau ra tù tội.
Vui lòng trả lời câu hỏi sau: Bốn + ba bằng mấy?