TRUNG TÂM XUẤT SẮC Y TẾ

Đầu tư trong y tế, có hai chiến lược cơ bản. Dàn hàng ngang, “phổ rộng”, xuất hiện khắp nơi để tăng khả năng tiếp cận và nhận diện thương hiệu với người dân. Thứ gì cũng có làm, nhưng chỉ dừng lại ở mức cơ bản hoặc ban đầu, khó hơn tí thì kính chuyển cho nó lành. Trọng tâm của chiến lược này là phải tăng độ phủ, độ bao trùm, độ “đâu đâu cũng có”, nó không đòi hỏi trình độ y khoa chuyên sâu, nó chỉ cần kiếm mặt bằng cho thuận tiện, vị trí đắc địa, đông dân cư, xây dựng nhận diện thương hiệu cho tốt, quy trình dịch vụ chuyên nghiệp, chăm sóc khách hàng tận tâm… Do vậy, nó cần năng lực quản lý hệ thống dịch vụ tốt. Rủi ro lớn nhất của mô hình này là chẩn đoán ban đầu không được đào tạo cho chắc, gặp phải bệnh nhân bị bệnh cấp tính nguy kịch nhưng không nhận ra, cứ “không sao đâu, về nhà theo dõi thêm”, về đến nhà lăn ra chết, là coi như giựt sập toàn hệ thống.

Chiến lược thứ hai thì không cần mặt tiền đắc địa mà cần đầu óc chiến lược của các nhà khoa học, đặt trọng tâm vào nghiên cứu cái gì, tạo ra know-how gì cho đột phá và khác biệt, xây dựng hình ảnh uy tín thương hiệu dựa trên học thuật và sự nhận biết cũng như kính nể của các chuyên gia trong ngành. Định vị chỗ của mình ở đâu trong bầu trời đầy sao của khoa học công nghệ là vấn đề hóc búa nhất của chiến lược này, và tên gọi của nó là chiến lược trung tâm xuất sắc.

Trung tâm ở đây là thể hiện sự tập trung nguồn lực vào một chủ đề hay mảng chuyên môn nào đó: tập trung vào dị ứng, tập trung vào nội tiết, tập trung vào gen, tập trung vào tế bào gốc,… thường là các mảng chuyên môn mới, có nhiều kết quả tiềm năng đột phá, hứa hẹn thay đổi cách tiếp cận điều trị truyền thống, mang đến hướng gì đó rất khác trước đây theo thói quen vẫn hay thường làm…

Xuất sắc ở đây là ý nói phải làm cho tốt nhất, nhanh nhất, vượt trội nhất, định vị một cách quyết liệt nhất để khẳng định vai trò và vị trí một cách thật nhanh. Tại sao phải như vậy? Khi đầu tư một cái gì đó sâu, mới thường rất tốn kém, bạn cần gom đủ bệnh để đảm bảo cho đầu tư đó hiệu quả và có tiền tích lũy cho đầu tư tiếp. Nên, giống như đầu tư mạo hiểm, bạn làm chậm chạp, ló ra cho người khác thấy cái mình làm mà không nhanh định vị và giành được thị phần, thì coi như lót đường cho người khác. Thế nên bạn sẽ rất dễ phá sản nếu bạn làm vật vờ, không tập trung và không quyết liệt.

Trong một bệnh viện đa khoa lớn, có thể phát triển cả hai hướng vừa “phổ rộng” vừa “chiều sâu”. Nhưng thường các bệnh viện có định vị cao, bệnh viện trường đại học, hình ảnh uy tín khoa học cao thường sẽ tập trung vào các trung tâm xuất sắc để tạo ảnh hưởng và dẫn dắt sự phát triển của ngành. Tạo ảnh hưởng lâu dài hay kiếm tiền nhanh trong ngắn hạn, dựa trên uy tín chuyên môn sẵn có bành trướng thật nhanh sẽ kiếm được thiệt nhiều tiền một cách nhanh nhất, luôn là câu chuyện xung đột về chiến lược của các bệnh viện lớn đầu ngành. Và đương nhiên, ở góc nhìn tài chính, ai cũng muốn kiếm tiền nhanh cho kịp cái kiếp này.

Các bệnh viện chuyên khoa sâu, vốn bản chất đã là một trung tâm xuất sắc, nên cần mở rộng/hoặc liên kết mở rộng các chuỗi phòng khám để tăng mức độ tiếp cận cho người dân và làm phễu để gom bệnh nhân khó về thì khi đó trung tâm xuất sắc mới có đủ bệnh để sự đầu tư công nghệ mới được hiệu quả, giảm rủi ro. Mô hình nan hoa, trung tâm xuất sắc chính giữa, các chuỗi clinic lan tỏa khắp nơi để gom bệnh là cần thiết cho các bệnh viện chuyên khoa. Vừa hút bệnh nhân trực tiếp và vừa xây dựng hình ảnh khoa học, công nghệ cao trong cộng đồng chuyên môn để định vị trung tâm xuất sắc là việc cần phải làm.

Các bệnh viện tư nhân được đầu tư bởi nước ngoài, bản chất cũng là làm phễu để gom bệnh khó, phân khúc cao, công nghệ cao về cho nước họ. Để đảm bảo các trung tâm xuất sắc của nước họ được vận hành trơn tru và êm ái. Nên cũng không khó để có thể hoài nghi, có sự tài trợ hay trợ giúp của các chính phủ của các quốc gia đứng sau các câu chuyện đầu tư thâu tóm hàng loạt bệnh viện của quốc gia khác. Quốc gia nào cũng sẽ tìm mọi cách gom được những bệnh nhân có khả năng chi trả tốt nhất để giúp họ phát triển năng lực khoa học, công nghệ cao. Nên, y tế trên nền tảng công nghệ cao ngày nay là bài toán xuyên quốc gia, không còn là bài toán của cái ao làng nữa.

Các bệnh viện đầu tư dạng “phổ rộng” sẽ phải tìm cách liên kết với các trung tâm xuất sắc để nối dài cánh tay tạo sự liền mạch trong chăm sóc và điều trị. Nên, đây chính là “khách hàng” quan trọng của các trung tâm xuất sắc. Cần xây dựng mối quan hệ công tác chiến lược và cộng sinh như một hệ sinh thái giữa các trung tâm xuất sắc và các bệnh viện đa khoa dạng phổ rộng này. Thế nên, năng lực marketing công nghệ, marketing B2B là quan trọng cho các Trung tâm xuất sắc, chứ không phải là marketing B2C.

Y tế Việt Nam trong 10 năm tới là cuộc định hình của các trung tâm xuất sắc. Nhiều người thắc mắc, vậy trung tâm xuất sắc là gì và có thước đo hay tiêu chí, hay ai đó đứng ra công nhận, xác nhận, thừa nhận cho cái trung tâm đó không? Đây là cách suy nghĩ của quản lý nhà nước truyền thống, muốn tất cả phải có trong luật, dưới bầu trời này cái gì có ghi trong văn bản pháp quy thì cái đó mới được công nhận. Thậm chí còn nổ ra sự tranh luận nào là trung tâm sẽ to hơn, cao hơn khoa hay nhỏ hơn, giám đốc trung tâm có to hơn trưởng khoa không, rồi viện khác sao trung tâm,…

Trong khi các bệnh viện công còn ngồi xà quầng định nghĩa thì các bệnh viện tư đã cho ra đời khá nhiều trung tâm xuất sắc và bắt đầu định hình tên tuổi và uy tín cả trong cộng đồng y khoa lẫn với người dân. Và đương nhiên là thị phần được thâu tóm dần dần. Song song đó là quá trình thu hút nhân lực trình độ cao. Ở đâu có chuyện thú vị để làm + thu nhập hấp dẫn, ở đó sẽ có người giỏi. Còn ở đâu, cái bảng thì rất to nhưng xà quầng không làm gì có hàm lượng trí tuệ cao thì từ từ nhân lực tiềm năng sẽ “đứng núi này trông núi nọ”, có cơ hội là vọt.

Lời khuyên của tôi là chúng ta đừng mất công đi tìm một định nghĩa về trung tâm xuất sắc từ ai đó. Vì nó là cái gì phải do chính chúng ta định nghĩa, miễn sao ra được “chân dung” thế này:

--> uy tín học thuật, uy tín chuyên môn, uy tín điều trị chúng ta ngày càng nâng cao là được;

--> chúng ta có khả năng ảnh hưởng và dẫn dắt một nhóm chuyên ngành hẹp nào đó không. Thể hiện qua chỗ chúng ta đủ năng lực mở ra các chương trình huấn luyện chuyên sâu và đó là sự háo hức mong chờ của nhiều đồng nghiệp trong chuyên ngành; chúng ta chuyển giao công nghệ và người ta sẵn sàng trả tiền để tiếp nhận công nghệ đó.

--> nguồn tiền chúng ta kiếm không phải chỉ có từ bệnh nhân mà còn từ chuyển giao công nghệ, bán phát minh sáng chế cho các hãng.

— > chúng ta tiếp nhận và xử lý thành công những ca khó, phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp phức tạp mà các bệnh viện khác giới thiệu đến.

— > quy trình, phác đồ, hướng dẫn điều trị chúng ta viết ra, những bệnh viện khác xem như là tiêu chuẩn trong ngành.

--> chúng ta có một mạng lưới nghiên cứu quốc tế và có những dự án phối hợp nghiên cứu với các trung tâm khác trên thế giới, vị thế của chúng ta được các thành viên trong mạng lưới ghi nhận là ngang hàng.

--> chúng ta là đối tác thực nghiệm, thử nghiệm với các công ty dược, công ty trang thiết bị vật tư y tế… nên nguồn tiền của chúng ta còn đến từ những hợp đồng nghiên cứu này.

--> chúng ta là nơi nhà nước thường tham vấn chính sách, thậm chí là nơi thể nghiệm thể chế với các vấn đề mới, chưa có tiền lệ và cần kiến tạo một hàng lang pháp lý mới…

Làm được những gạch đầu dòng này, tự khắc sẽ trở thành Trung tâm xuất sắc mà không cần ai thẩm định công nhận cả.

Xin nhắc lại, Trung tâm xuất sắc là một chiến lược, nó không phải là danh phận, là tên gọi có trong hệ thống giấy tờ hành pháp, hay là một tổ chức có quy định trong hệ thống luật pháp quốc gia. Mà đã là chiến lược thì làm hay không thì tùy, không làm càng tốt, vì sẽ có rất nhiều người cảm ơn bạn vì điều đó, vì khi đó họ bớt đi một đối thủ cạnh tranh.